Ongeschoolde arbeider, sjouwer, loonslaaf. Dit is een aantal van de definities van het woord koelie. Zou jij zo genoemd willen worden? Ik niet. Desondanks bestaat er een discussie over de ernst van het scheldwoord koelie. In de Nederlandse straattaal is het woord geïntegreerd als etnische aanduiding voor Hindoestanen, te vergelijken met woorden als ‘mocro’(Marokkaan) of ‘cabo’(Kaapverdiaan). Ook in Suriname worden Hindoestanen vaak in de volksmond ‘koelimang’ genoemd. Voor de onafhankelijkheid van Suriname werd het woord ‘koelie’ als scheldwoord gebruikt voor Hindoestanen. Is dit erg? Spreekt de Hindoestaanse gemeenschap zich voldoende uit tegen het gebruik van dit woord?
Het woord koelie stamt uit het Hindi en/of het Tamil. In de Europese kolonies werden onder meer Brits-Indische, Nederlands-Indische en andere Aziatische arbeiders koelie genoemd. Vooral in Brits-Indië werd koelie (coolie) gebruikt om de oorspronkelijke bevolking op denigrerende wijze te benoemen. Niet alleen Surinaamse-Hindoestanen zijn koelie genoemd vanaf de contractarbeidsperiode. Ook de Hindoestanen in de voormalige Britse kolonies Guyana en Trinidad and Tobago zijn koelie genoemd. Ondertussen zien we dat de Caribische Hindoestanen uit de voormalige Britse kolonies de naam coolie zelf gebruiken. Dragen die Hindoestanen de naam ‘coolie’ als een soort geuzennaam of hebben zij de beledigende achtergrond van het woord uit onmacht geaccepteerd? Ik vind het een trieste ontwikkeling.
Bij de Surinaams-Hindoestaanse gemeenschap is het woord koelie bekend als een scheldwoord. Ook andere Surinaamse bevolkingsgroepen weten dat zij Hindoestanen beledigen als zij dat woord gebruiken. Tegenstanders van de huidige Surinaamse president Santokhi, een Hindoestaan, noemden hem dan ook koelie bij zijn toespraak in Amsterdam. De media hadden hier weinig tot geen aandacht voor. Ook de antiracisme partijen heb ik hier niet over gehoord. Shashi Roopram en Avish Jajairam hebben uiteindelijk actie ondernomen tegen de belediging met het woord koelie. Hoe gaat de Hindoestaanse gemeenschap verder om met het woord koelie?
Hindoestanen hebben met name in Nederland een conflictvermijdende en onopvallende positie ingenomen. Fel uitspreken tegen belediging is daarom misschien niet altijd wenselijk voor Hindoestanen. Maar moeten wij Hindoestanen onszelf naar beneden halen? Vooral onder Hindoestaanse jongeren wordt het woord koelie zonder schaamte gebruikt. Koelie wordt in de Hindoestaanse gemeenschap ook weleens gebruikt om cultuurbehoudende of laagopgeleide Hindoestanen aan te duiden. Ook gebruiken sommige Hindoestaanse jongeren het woord koelie voor hunzelf tegenover niet-Hindoestanen. Zijn we zo diep gezonken?
Veel mensen, onder wie Hindoestanen, kennen de beledigende betekenis van het woord koelie niet eens. Er wordt ook weleens gezegd dat het verwijst naar het Indiase beroep ‘coolie’: de mensen die koffers sjouwen voor treinreizigers. Tot op heden heeft Suriname nooit zo een beroep gekend dus ik kan je verzekeren dat het daar niet naar verwijst. Ik vind het schandalig dat de koloniale en beledigende achtergrond van het woord koelie niet altijd even serieus wordt genomen. Ik hoop dat meer mensen zich zullen uitspreken tegen het gebruik van dit woord. Net zoals andere groepen dat hebben gedaan tegen het gebruik van andere beledigende woorden. De Hindoestaanse gemeenschap kan zelf als beste beginnen met het onder aandacht brengen van het woord koelie. Het is niet moeilijk om te zeggen: ‘Wij zijn geen koelies, wij zijn Hindoestanen’.
