Vandaag viert Nederland Keti Koti, wat letterlijk “gebroken ketenen” betekent in het Sranantongo, de creoolse taal van Suriname. Het is een dag waarop de afschaffing van de slavernij wordt herdacht – een periode van onmenselijke onderdrukking die diepe sporen heeft nagelaten in de Nederlandse en Caribische geschiedenis.
Op 1 juli 1863 werd in Suriname en op de toenmalige Nederlandse Antillen de slavernij officieel afgeschaft door het Koninkrijk der Nederlanden. Toch kwam daarmee geen direct einde aan het leed. Tot 1873 moesten de voormalige tot slaaf gemaakten nog tien jaar lang verplicht werken op de plantages – onder staatstoezicht, vaak onder erbarmelijke omstandigheden.
Wat betekent Keti Koti?
Keti Koti symboliseert de bevrijding van mensen uit slavernij, letterlijk het breken van de ketenen waarmee zij vastzaten. Het is een dag van reflectie, rouw én viering. Er wordt stilgestaan bij de miljoenen mensen die onder dwang zijn weggevoerd uit Afrika, onder brute omstandigheden naar het Caribisch gebied zijn gebracht en daar generaties lang zijn uitgebuit.
Maar het is ook een dag van kracht. Van culturele trots. Van overleving en veerkracht. Op veel plekken in het land, van Amsterdam tot Rotterdam en van Paramaribo tot Willemstad, worden herdenkingen en feesten gehouden. Mensen dragen traditionele kleding, delen verhalen, zingen, dansen en eren hun voorouders.
Waarom het herdenken zo belangrijk is
Voor veel nazaten van tot slaaf gemaakten is Keti Koti geen verleden tijd. De gevolgen van slavernij zijn voelbaar in het heden: structureel racisme, economische ongelijkheid, sociaal-culturele trauma’s. Het herdenken van deze geschiedenis is daarom geen luxe, maar noodzaak.
Zoals schrijver en activist Anton de Kom het ooit verwoordde: “Het verleden leeft in het heden en werkt door in de toekomst.” Keti Koti biedt ruimte voor dat besef — én voor herstel.
In 2023 bood koning Willem-Alexander officiële excuses aan voor het slavernijverleden, en sprak daarbij over het “onuitsprekelijke leed” dat mensen is aangedaan. Die erkenning was historisch, maar ook slechts een stap in een langer proces van heling.
Verbinden in plaats van vergeten
Keti Koti roept Nederland op tot collectieve bewustwording. Niet alleen voor de nazaten van tot slaaf gemaakten, maar voor de hele samenleving. Want racisme is geen probleem van een minderheid; het is een verantwoordelijkheid van ons allemaal.
Het herdenken van slavernij biedt een kans om samen het gesprek te voeren over gedeelde geschiedenis, onrecht en rechtvaardigheid. Over koloniale sporen in ons onderwijs, onze musea, ons dagelijks taalgebruik. Maar ook over de rijkdom van de Afro-Surinaamse en Caribische cultuur die Nederland mede heeft gevormd.
Keti Koti is niet alleen verleden – het is toekomst
Zolang de ketens van onbegrip, ontkenning en racisme blijven bestaan, is Keti Koti relevant. Niet alleen als herdenking, maar als aanzet tot actie. Door stil te staan bij het verleden, geven we ruimte aan heling in het heden – en bouwen we aan een rechtvaardiger toekomst.